اگر دنیا را به او دهند سیر نگردد

گناهی که بهتر از حسنه است

حکمت 46 نهج البلاغه

امام علی علیه السّلام (در نکوهش خود بینى) فرموده است:

سیّئه و بدى که تو را اندوهگین سازد (مانند دروغى که بگوئى و پشیمان شوى که چرا گفتى) نزد خدا بهتر است از حسنه و خوبى (مانند نماز خواندن یا روزه گرفتن) که تو را بخود بینى و سرفرازى وادارد (زیرا پشیمانى گناه را برطرف مى ‏نماید و خود بینى در حسنه گناهى است که آن را تباه مى‏ گرداند)

 

امام(علیه السلام) فرمود: کار بدى که تو را ناراحت مى سازد نزد خدا بهتر است از کار نیکى که تو را مغرور مى کند.

 

امام(علیه السلام) در این سخن کوتاه و پرمحتوا به نکته مهمى اشاره مى فرماید که در سیر و سلوک انسان به سوى خدا بسیار تأثیرگذار است. مى فرماید: «کار بدى که تو را ناراحت (و پشیمان) مى سازد نزد خدا بهتر است از کار نیکى که تو را مغرور مى کند»; (سَیِّئَةٌ تَسُوءُکَ خَیْرٌ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ حَسَنَة تُعْجِبُکَ).

دلیل آن روشن است، زیرا انسان معصیت کارى که از عمل زشت خود ناراحت مى شود به سوى پشیمانى و توبه و جبران آن گام بر مى دارد حال آنکه آن کس که از کار نیک خود مغرور مى گردد گامى به سوى ریاکارى بر مى دارد. توبه آثار شوم آن معصیت را مى شوید در حالى که غرور عُجب و ریا از کارهاى نیک، انسان را به پرتگاه گناهان کبیره مى کشاند.

در حدیثى از پیغمبر اکرم (ص)  مى خوانیم: «مَنْ رَأى أنَّهُ مُسىءٌ فَهُوَ مُحْسِنٌ; کسى که خود را بدکار مى داند او نیکوکار است».

شگفتیهای تن آدمی

حکمت 8 نهج البلاغه

امام علی (علیه السلام) در شگفتی های آفرینش انسان فرمودند:

1- براى (آفرینش) این انسان به شگفت آئید که با پیهى (چشم) مى بیند، و با گوشتى (زبان) سخن مى گوید، و با استخوانى (گوش) مى شنود، و از شکافى (بینى) نفس میکشد.

امام  علی (علیه السلام) انسان را به ظرافت آفرینش نسبت به برخى از رازهاى حکمت خدا در باره آن توجه داده است، و هدف نهایى آن حضرت استدلال بر حکمت آفریدگار  بوده است و چهار مورد از موارد توجه و بیدارى را یادآورى کرده است که عبارتند از ابزار دیدن، سخن گفتن، شنیدن، و نفس کشیدن، و این موارد را به خصوص یادآورى کرده است، از آن رو که اینها با همه ناچیزیشان در هستى انسان با تمام بزرگى و مقام بلندى که در میان مخلوقات دارد، ضرورت دارند، و هستى انسان وابسته به آنهاست، تا این که جاى تعجب و هوشیارى نسبت به آفریدگار دانا باشد.مقصود امام (علیه السلام)همان چیزى است که به وسیله آن دیدن انجام مى گیرد، همان ماده نرمى که در اصطلاح پزشکان تخم، نامیده مى شود، و یا همان زجاجیه چشم است، زیرا چشم از هفت پرده و سه نوع ماده نرم تشکیل شده و هر کدام نام مخصوصى دارند. مقصود امام (علیه السلام) از گوشت، زبان است زیرا زبان گوشت سفید نرمى آمیخته به موى رگهاى کوچک فراوانى است که خون در آنها جریان دارد و از این رو به رنگ سرخ مى نماید و زیر زبان مویرگها و رگها و عصبهاى زیادى موجود است و در زیر دو دهانه وجود دارد که آب دهان از آنها جارى مى شود که این دو دهانه به گوشت غدّه اى نرمى مى رسد که در بن آن قرار گرفته به نام مولد لعاب و به وسیله همین دو دهانه است که زبان و پیرامون آن به طور طبیعى تر و تازه است. مقصود امام (علیه السلام) از استخوانى که به وسیله آن صداها را مى شنود، همان استخوانى است که به آن، حجرى مى گویند، استخوانى سخت که در مجراى گوش با پیچ و خمهاى زیادى قرار گرفته و همان طور ادامه مى یابد تا مى رسد به عصبى که از دماغ خارج مى شود و جایى که مرکز جریان روحى حامل قوه شنوایى است، و مقصود امام (علیه السلام)از خرم (شکاف) سوراخ بینى است.

در تمام این موارد و نظایر اینها چه در بدن انسان و چه در سایر حیوانات، عبرتى است براى کسى که در صدد عبرت گرفتن است، و کمال گواهى به وجود آفریدگار حکیم آنهاست. و هر کسى که در اجزاى بدن انسان دقت کند، دلایلى از حکمت خداوندى را مشاهده مى کند که اندیشه انسان مات و مبهوت، و عقل حیران و سرگردان مى شود.

اگر زنده ماندید...

حکمت 10

امام علی (علیه السلام) فرمودند: با مردم آنگونه معاشرت کنید، که اگر مردید بر شما اشک ریزند، و اگر زنده ماندید، با اشتیاق سوى شما آیند.

خود را در آن بیفکن.

*هنگامی که از چیزی می‏ترسی، خود را در آن بیفکن، زیرا گاهی ترسیدن از چیزی، از خود آن سخت تر است.
*نه مرگ آنقدر ترسناک است و نه زندگی آنقدر شیرین که آدمی پای برشرافت خود گذارد.
*احمق ترین خلق کسی است که خود را عاقل‏ترین خلق بداند. 
*سه کار شرم برنمی‏دارد: خدمت به مهمان، برخاستن از جا در برابر معلم و گرفتن حق خود.   
*از نافرمانی خدا در خلوت‏ها بپرهیزید؛ زیرا همان که گواه است داوری کند.