آیا خداوند به دعاهای قلبی ما توجه میکند واز آنها آگاه است؟
اگرچه خدای تعالی از تمام اسرار و باطن انسان و نیازهای مورد نظر او آگاهی دارد، اما با این وجود سفارش کرده تا او را بخوانند و وعده اجابتش را مقیّد به قید «إِذا دَعانِ» (وقتی او را بخوانند) کرده است. از طرفی دعا باید حقیقتاً دعا باشد و قلب دعاکننده با زبانش یکی باشد؛ چون دعاى حقیقى، آن دعایى است که قبل از زبان ظاهری، زبان قلب و فطرت که دروغ در کار آن نیست گویای آن باشد، و به همین دلیل خداوند، مطابق با آنچه سائل با حقیقت ضمیر خود از او می‌خواهد، به او می‌دهد.
در مورد بلند خواندن یا آهسته خواندن دعا باید گفت: گاهی به جهت دوری از ریا و یا این‌که دعا به صورت مخفیانه به اجابت نزدیک‌تر است،سفارش شده است که دعا به صورتی باشد که دیگران از آن اطلاع پیدا نکنند؛ چنان‌که در قرآن می‌خوانیم: «ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً»؛ پروردگار خود را از روى تضرّع، و در پنهانى، بخوانید.
همچنین در حدیثی از پیامبر(ص) آمده است: «خَیْرُ الدُّعاءِ الْخَفِیّ»؛بهترین دعا، دعایى است که پنهانى باشد.
همچنین می‌دانیم که خداوند به دعای افرادی که قدرت تکلم ندارند نیز توجه کرده و خواسته‌های آنان را برآورده میکند.
از این‌رو، می‌توان گفت: این‌گونه نیست که خداوند به دعای ذهنی هیچ توجهی نداشته باشد و حتماً باید دعا را بر زبان جاری کرد، اما از آن‌جا که مطرح کردن دعا بر زبان در بیشتر موارد - بویژه زمانی که فرد تنها است - نشانگر تواضع او نسبت به خدای تعالی است؛ و به همین دلیل، امید اجابت بیشتری در آن وجود دارد. سفارش شده است که علاوه بر توجه قلبی، خواسته‌های خود را بر زبان نیز بیاوریم؛ لذا امام علی(علیه السلام) در دعای کمیل عشق قلبی و بر زبان آوردن عشق را مکمل هم می‌داند و می‌فرماید:
«وَ اجعَل لِسانی بِذِکرِکَ لَهِجا، و قَلبی بِحُبِّکَ مُتَیَّما»؛
خدایا! زبانم را پیوسته به یاد خودت، گویا کن و دلم را اسیر محبّتت گردان.
